Müsamaha Belgesi (Duldung)
Müsamaha belgesi yabancılar dairesi tarafından verilir. Bir kişinin yurt dışına çıkması gerektiğini ama geçici olarak farklı sebeplerden dolayı çıkamadığını veya sınır dışı edilemediğini belgeler. Müsamaha belgesi birkaç aylığına düzenlenebilir.
Eğer bir ikamet izniniz veya müsamaha belgeniz varsa ve bir iş bulduysanız, yabancılar dairesinde evvela bir çalışma izni için başvuruda bulunmalısınız. Başvuru yabancılar dairesi tarafından incelenecektir. İş ve Federal Çalışma Ajansı’na bağlı Merkezi Yurt dışı ve Meslek Aracılığı (Zentrale Auslands- und Fachvermittlung – ZAV) bölümü sizin iş alabilmeniz konusunda karar verir.
Özel oturum izniniz (duldung-geçici sığınma hakkı) varsa, bu durumu oturum izniyle yasal bir ikamete dönüştürebilirsiniz. Yine de bu durum yalnızca mesleki niteliklerinize uyan belli bir iş teklifi almış olmanız, herhangi bir suç işlememiş ve şu şartlardan birini karşılamanız halinde mümkündür:
- Almanya’da bir meslek veya uzmanlık eğitimini başarıyla bitirmiş olmanız, meslek veya uzmanlık eğitimi programı en az iki yıllık olmalı ve devlet veya dengi tarafından tanınıyor olmalıdır;
- Almanya’da bir eğitim programından mezun olmanız;
- Yabancı bir üniversitede benzer eğitim almış olmanız ve eğitiminizde kazanılan kültüre bağlı akademik derece gerektiren bir meslekte iki yıl çalışmış olmanız. Yabancı diploma Almanya’da tanınıyor olmalı veya Alman üniversitelerindeki diplomaya benzer olmalıdır.
- Diplomanın resmen tanınması için herhangi bir hüküm yoksa, daha fazla bilgi için Yabancı Eğitimi Merkez Bürosu (Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen) tarafından sunulan tavsiyelere bakabilirsiniz;
- Vasıflı işçiyseniz, yani bir eğitimi tamamladıysanız ve alanınızda usta, teknisyen veya uzman olarak becerilerinizi kazandıysanız veya üniversite diplomanız varsa ve nitelikli olduğunuz meslekte 3 yıl üst üste çalıştıysanız. Bu durumlarda ayrıca son bir yıl içinde ısınma ve barınma için olanlar hariç herhangi bir kamu fonu almadığınızı ispatlamanız gerekmektedir.
- İltica etmek istemiyorsanız ve geldiğiniz ülkede hayatınız, hukuksal değerler ve haklar çerçevesine giren bedensel ve ruhsal bütünlüğünüz veya özgürlüğünüz,
- IRKINIZ, MİLLİYETİNİZ, ETNİK KÖKENİNİZDEN VE/VEYA
- DİNSEL İNANÇLARINIZDAN VE/VEYA
- UYRUĞUNUZDAN VE/VEYA
- POLİTİK DÜŞÜNCELERİNİZDEN VE/VEYA
- BELİRLİ BİR SOSYAL GRUBA AİT OLDUĞUNUZDAN DOLAYI TEHDİT ALTINDA ise bunu gerekçe göstererek ve ispatlayarak geçici sığınma hakkına başvuru yapabilirsiniz.
Göç Yasası Müsamaha Belgesi sahipleri için hangi değişiklikleri getirmektedir?
1.1.2005 tarihinden önce verilen Müsamaha Belgesi (Duldung) süresinin bitimine kadar geçerlidir. Yani bu süre içinde ülke dışına sürülmeniz ertelenmiş demektir. Müsamaha Belgesi’nin süresinin bitmesi halinde, yabancılar dairesi sizin ikametiniz hakkında yeniden karar verir. Zincirleme müsamaha yeni İkamet Yasası ile kaldırılmış olacaktır. Bu gerekçeyle bir Müsamaha Belgesi sahibine, ülkeden sürülmenin 18 aydır ertelenmiş olması ve Müsamaha Belgesi sahibinin kusuru olmaksızın seyahat edememiş olması durumlarında, bir Oturma İzni verilecektir. Yurt dışına çıkışınızı kusurlu olarak engellemeniz, örneğin yanlış bilgiler vermeniz veya kimliğinizi veya tabiiyetinizi doğru olarak bildirmediğiniz durumlarda oluşur. Eğer yabancılar dairesi sizden vatana dönüş belgelerini çıkartmanızı talep etmişse ve siz bu durum bağlantısında emek sarf etmemişseniz, size “Oturma İzni” verilmez. Oturma İzni önce altı ay için verilir. Sizin Almanya’da hukuki olarak 18 aydan fazla kalmış olmanız halinde, size geçerliliği üç seneye kadar olan bir Oturma İzni verilir. Aile birleştirmesine imkan yoktur.
Eğitim
Almanca kurs masrafları herkesin kendisi tarafından karşılanmak zorundadır. Uyum kurslarına katılmaya yönelik hukuki bir hak bulunmaz.
• Çocuklar ve gençler için okula gitme zorunluluğu 16 yaşa kadar ve mesleki okullarda ise bu zorunluluk 18 yaşa kadar geçerlidir. Toplam olarak okula gitme zorunluluğu 9 yıldır ve diğer devletlerdeki okul süresi de bu süreye dahildir.
• Bir çocuk yuvasına (Kita) veya okula gitme durumunda, eğitim ve katılım yardımı başvurusu Sozialamt‘ta (Sosyal İşler Dairesi) yapılabilir.
• Yüksek öğretim, normal kabul edilme koşulları yerine getirildiğinde mümkündür. İlk olarak Almanya‘da dört yıl ikametten sonra BAFöG‘e göre (Meslek Eğitimi Teşvik Kanunu) finansal yardım için başvurulabilir. Dört yıldan önce öğrenim ve genelde geçim giderleri de kişinin kendisi tarafından karşılanmak zorundadır.
Çalışma
Almanya Federal İstihdam Ajansının oturum izni verilmesini onaylaması gerekmektedir. Çalışma şartlarının Alman çalışanların şartlarıyla aynı olduğundan emin olmak için inceleme yapılacaktır. Ayrıca yeterli barınma ve Almanca bilgisine sahip olmanız gerekmektedir.
Nitelikli olduğunuz meslekte iki yıl çalıştıktan sonra, Alman iş gücü piyasasına koşulsuz erişim elde edeceksiniz.
Çalışma Yasağı
• Duldung statüsüne sahip olanlar, Almanya‘daki ikametlerinin ilk yılında bir yerde çalışmaya izinli değildirler. Bu durum staj ve şirket içi eğitimler için de geçerlidir. Sadece okul amaçlı eğitim genelde mümkündür.
• Ausländerbehörde ilk yıldan sonra da -yurt dışına çıkışınızı kusurlu olarak engellediğiniz kanaatindeyse (kimlik bilgilerine yönelik tahmin edilen yanlış bilgilendirmeler veya yurt dışına çıkış için pasaport alma işlemlerinde iş birliği yapmama durumlarında)- çalışma yasağını devam ettirebilir. Bu durumda gerekirse danışma büroları yardım edebilir.
Çalışma Hayatına Girişte Eşit Haklardan Yoksunluk
Diğer bütün durumlarda Almanya’da geçirilen bir yıldan sonra Ausländerbehörde‘nin Duldung statüsüne “Sadece Ausländerbehörde’nin izniyle çalışabilir.” (“Beschäftigung nur mit Erlaubnis der Ausländerbehörde gestattet”) yazısını kaydetmesi gerekir. Çalışma hayatına giriş bu takdirde eşit haklardan yoksun başlar. Bu, şu anlama gelir:
• Çalışma izni için başvuru Ausländerbehörde‘ye yapılmak zorundadır.
• Sadece somut bir iş teklifi durumunda çalışma izni verilebilir.
• Ausländerbehörde başvuruyu Arbeitsagentur’a (İş ve İşçi Bulma Kurumu) iletir. Burada öncelikle bu iş için kayıtlı diğer şahısların (örneğin Almanların) olup olmadıkları ve çalışma koşullarının (özellikle ücret ve çalışma saatleri) Alman işçilerinkiyle karşılaştırılabilir olup olmadığı kontrol edilir.
Çalışma Hayatına Eşit Haklarla Giriş
• Duldung statüsüne sahip olanlar Almanya’da bir yıllık ikametten sonra kısıtlama olmaksızın bir meslek eğitimine başlayabilirler.
• Almanya’da dört yıllık ikametten sonra çalışma hayatına girişte bir kısıtlama bulunmaz. Duldung statüsünde “Sınırsız çalışma iznine sahiptir.” (“Arbeitserlaubnis uneingeschränkt gestattet”) mührü bulunur.
• Her iki durumda sadece Ausländerbehörde bir çalışma yasağı koymadığı müddetçe geçerlidir.
İşsizlik Durumunda Yardım
• Duldung statüsüne sahip mülteciler, bir çalışma yasağı bulunmuyorsa Arbeitsagentur’a işsiz olarak kayıt olabilirler. Arbeitsagentur onlara da iş aramada danışmanlık yapmak ve onları desteklemekle yükümlüdür. İstihdam için finansal teşvikler ve meslek geliştirme için gerekli tedbirlere yönelik giderler belirli durumlarda üstlenilebilir
• Duldung statüsüne sahip mülteciler, Almanya’da bir yıldan daha uzun süre sigortalı olarak çalışırlarsa ve sonrasında işsiz kalırlarsa onların da Arbeitsagentur’un parasal yardımlarına (Alg 1) başvurma hakları vardır.
Sosyal Yardımlar
Duldung statüsüne sahip mülteciler Asylbewerberleitungsgesetz’e göre (AsylbLG – İlticaya Başvuranlara Yardım Kanunu) sadece kısıtlanmış yardımlar elde ederler.
• AsylbLG’e göre yardımlar yardım alınan ilk dört yılda Jobcenter’in yardımlarından (Alg 2 / „HartzIV“) yaklaşık % 40 daha düşüktür.
• Takibinde parasal yardımlar Sozialamt tarafından “Alg 2” seviyesinde ödenir. Ancak Ausländerbehörde yurt dışı etme işlemlerinin gecikmesinde Duldung statüsüne sahip kişinin kusurlu olduğu kanaatindeyse bu durum geçerli değildir. Bu durumda para yardımı ya kısmen ödenebilir ya da tamamen kesilebilir.
• Avukat masrafları, dil kursları vs. herkesin kendisi tarafından karşılanmak zorundadır.
Tıbbi İhtiyaçların Karşılanması
• AsylbLG kanunu ilk dört yılda genelde sadece kısıtlı bir tıbbi yardımı garanti eder (istisna durum: hamilelikte tıbbi yardımda her hangi bir kısıtlama bulunmaz.)
• Kronik hastalıklarda, rehabilitasyon tedbirlerinde ve koruyucu muayenelerde problemler çıkabilir.
• Tedavi öncesinde Sozialamt’a hasta kartı için başvuru yapılması zorunludur.
• Sozialamt muayene olmanın gerekli olup olmadığı hakkında bir gerekçe talep edebilir.
İkamet
• Duldung statüsüne sahip mülteciler, Ausländerbehörde’nin tespit ettiği toplu barınma evlerinde yaşamak zorundadırlar.
• Onlar bir toplu barınma evine havale edilebilirler. Bir oda birkaç insanla paylaşılmak zorunda kalınabilir. Bu toplu barınma evleri çoğunlukla alışveriş ve eğlence merkezlerine yakın merkezi bir konuma sahip değildirler. Toplu taşım araçları paralıdır ve sefer saatleri oldukça seyrektir.
• Bir eve taşınmak için yapılan başvurular -eğer geçerli bir sebep (örneğin hastalık durumu) mevcut değilse- genel olarak reddedilir.
Residenzpflicht / Zorunlu İkamet
• Duldung statüsüne sahip mülteciler Mayıs 2011 tarihinden beri genelde eyalet sınırları içinde dolaşım özgürlüğüne sahiptirler. (fakat orada ikamet etme zorunluluğundan dolayı başka bir yere taşınamazlar.)
• Başka eyaletlere seyahat için Ausländerbehörde’ye “Terk Etme İzni” (Verlassenserlaubnis) başvurusu yapılmak zorunludur.
• Ausländerbehörde -eğer yurt dışına çıkışınızı kusurlu olarak engellediğiniz kanaatindeyse (kimlik bilgilerine yönelik yanlış bilgilendirmeler veya pasaport alma işlemlerinde iş birliği yapmama durumlarında)- Duldung statüsüne sahip kişinin ikametini eyaletin bir ilçesinde veya bağımsız bir şehrinde hala sınırlayabilir. Bu takdirde de ikamet yerini terk etmek için “Terk Etme İzni” başvurusu yapılmak zorunludur. İzinsiz bir seyahat, para cezasıyla ve eylemin tekrarında ise bir suç kapsamında cezalandırılabilir.
Aile
• Duldung statüsüne sahip insanların Almanya’da doğan çocukları da genelde aynı şekilde Duldung statüsü elde ederler.
• Duldung statüsü aile birleşimine yönelik bir hak sağlamaz.
• Evlenebilmek veya aynı cinsiyetten birisiyle ortak yaşam sürebilmek için gerekli bütün belgelerin (pasaport veya onun yerine geçen kimlikler de) mevcut olması gerekir. Bu belgeler Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (Göçmen ve İlticacılar için Federal Daire) tarafından başka amaçlar için de kullanılabilir.
Perspektifler
Duldung statüsü, Almanya‘daki hayatın “son istasyonu” olmak zorunda değil. Bir ikamet izni (Aufenthaltserlaubnis) elde etmek şartlara bağlı olmakla birlikte olasıdır:
• 18 aydan daha fazla süre Duldung statüsüne sahip olanlar -ve ileride de yurt dışı edilme pek olası değilse- Yabancılar Kanunu’na göre (Aufenthaltsgesetz – AufenthG) -§ 25 Absatz 5- bir Aufenthaltserlaubnis başvurusu yapabilirler. Ancak daha birçok şartın da yerine getirilmesi gerekir.
• Eğitimini aldıkları meslekle ilgili bir işte çalışan Duldung statüsündeki kişiler için AufenthG § 18a’ya göre Aufenthaltserlaubnis ihtimal dahilinde olabilir.
• 15-20 yaş arası gençler gerekli koşulları yerine getirdikleri takdirde AufenthG § 25a’ya göre Aufenthaltserlaubnis elde edebilirler.
• Duldung statüsüne sahip olanlar için yeni ikamet hakkı düzenlemesi (Bleiberechtsregelung) Parlamento’da tartışılmakta. Bu düzenleme yıllarca Duldung statüsüne sahip insanlara yeni şanslar sunabilir.
Daha fazla bilgi:
